Τι μπορεί να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας;

Κατανοήστε τους λόγους και διερευνήστε τις επιλογές σας.

Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το τι μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα στις γυναίκες, τους άνδρες και τα ζευγάρια, παρακάτω θα βρείτε μερικές από τις πιο συνηθισμένες καταστάσεις ή αιτίες προβλημάτων γονιμότητας.

Τι μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα στις γυναίκες;

Υπάρχουν τρεις κύριοι τομείς όπου τα πράγματα μπορεί να πάνε λάθος και να καταστήσουν δύσκολη την εγκυμοσύνη, αλλά αυτός ο κατάλογος δεν είναι αποκλειστικός και η δική σας ατομική κατάσταση μπορεί να μην εμπίπτει σε καμία από αυτές τις κατηγορίες.

Ορμονικά προβλήματα

  • Ανωορρηξία

    Η ωορρηξία ελέγχεται από τις ορμόνες γονιμότητας. Επομένως, αν για οποιονδήποτε λόγο τα επίπεδα ορμονών είναι διαταραγμένα, μπορεί να επηρεαστεί η ωορρηξία. Ένα σημάδι για πιθανά προβλήματα ωορρηξίας είναι πολύ ακανόνιστος κύκλος ή απουσία περιόδων. Μπορεί να παρατηρήσετε ότι έχετε ωορρηξία, αλλά όχι σε κάθε κύκλο.

    Οι ορμονικές διαταραχές που μπορεί να επηρεάσουν την ωορρηξία μπορεί να προκληθούν από πολλούς παράγοντες. Αυτοί περιλαμβάνουν τις δραματικές αλλαγές στο βάρος, το στρες, την έντονη άσκηση και ασθένειες. Εάν δεν δείτε την ένδειξη PEAK (Μέγιστη) στη Συσκευή Παρακολούθησης Γονιμότητας Clearblue ή στο Ψηφιακό Τεστ Ωορρηξίας Clearblue με διπλό δείκτη ορμονών, ή δεν προσδιορίσετε το κύμα LH με τεστ ωορρηξίας για 3 διαδοχικούς κύκλους, καλό θα ήταν να μιλήσετε με έναν επαγγελματία υγείας.

  • Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ)

    Το ΣΠΩ σημαίνει ότι μια γυναίκα έχει πολλαπλές κύστεις στις ωοθήκες της και ορμονική διαταραχή. Ο γιατρός σας θα μπορέσει να το διαγνώσει με εξετάσεις αίματος. Παρακαλείστε να επισκεφθείτε το γιατρό σας για περαιτέρω συμβουλές. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αύξηση βάρους, υπερβολική τριχοφυΐα καθώς και προβλήματα κατά την προσπάθεια να συλλάβετε.

  • Σύντομη ωχρινική φάση

    Εάν ο αριθμός των ημερών ανάμεσα στην ωορρηξία και στην έναρξη της επόμενης σας περιόδου σας είναι πολύ μικρός (μικρότερος από 10), αυτό μπορεί να σημαίνει ότι αν και μπορείτε να συλλάβετε, το γονιμοποιημένο ωάριο έχει απορριφθεί προτού μπορέσει να εμφυτευτεί στο εσωτερικό στρώμα της μήτρας. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να προσέξετε εάν χρησιμοποιείτε ένα τεστ ωορρηξίας ή συσκευή ελέγχου γονιμότητάς – μετρήστε τον αριθμό των ημερών ανάμεσα στη δεύτερη ημέρα μέγιστης γονιμότητάς σας και στην ημέρα έναρξης της περιόδου σας. Ενημερώστε το γιατρό σας σχετικά με αυτό καθώς η κατάστασή σας μπορεί να είναι θεραπεύσιμη.

  • Πρώιμη εμμηνόπαυση

    Όταν φθάσετε στην εμμηνόπαυση, η εγκυμοσύνη δεν είναι δυνατή, και στη χρονική περίοδο πριν την εμμηνόπαυση (στην προεμμηνόπαυση) μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να μείνετε έγκυος. Εάν η μητέρα σας είχε πρώιμη εμμηνόπαυση, οι πιθανότητές σας είναι πολύ υψηλότερες, έτσι, προσπαθήστε να μάθετε σε ποια ηλικία η μητέρα σας μπήκε στη εμμηνόπαυση. Εάν είχε πρώιμη εμμηνόπαυση, καλό θα ήταν να ενημερώσετε το γιατρό σχετικά με τα μελλοντικά σας σχέδια για εγκυμοσύνη.

Προβλήματα με τις σάλπιγγες

Η απόφραξη των σαλπίγγων μπορεί να εμποδίσει την πρόσβαση του σπερματοζωαρίου στο ωάριο.

Λοίμωξη από χλαμύδια που δεν έχει υποβληθεί σε θεραπεία

Το συχνότερο αίτιο της απόφραξης των σαλπίγγων είναι η λοίμωξη από χλαμύδια, αν αυτή μείνει χωρίς θεραπεία. Τα χλαμύδια είναι μια συνηθισμένη λοίμωξη που μεταδίδεται εύκολα μέσω του σεξ χωρίς προστασία. Ορισμένες γυναίκες μπορεί να μη γνωρίζουν καθόλου ότι είχαν ποτέ λοίμωξη από χλαμύδια λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων. Εάν υπάρχει πιθανότητα να έχετε πάθει λοίμωξη από χλαμύδια, επισκεφτείτε το γιατρό σας για έναν έλεγχο.

Ινομυώματα

Αυτά είναι καλοήθεις όγκοι του μυϊκού χιτώνα του τοιχώματος της μήτρας που μπορούν να αποφράξουν τις σάλπιγγες ή να εμποδίσουν την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Παρακαλείστε να επισκεφθείτε το γιατρό σας για περαιτέρω συμβουλές.

Ενδομητρίωση

Αυτό συμβαίνει όταν ο ιστός που καλύπτει το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας αναπτύσσεται εκτός της μήτρας. Αυτό μπορεί να φράξει τις σάλπιγγες και να εμποδίσει τη γονιμοποίηση. Η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει έντονες ή/και πολύ επώδυνες περιόδους. Μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα ή με απομάκρυνση του επιπλέον ιστού. Ο γιατρός σας θα μπορεί να σας ενημερώσει περισσότερο.

Λοιπά θέματα

Η κολπική ξηρότητα είναι πιο συνηθισμένη απ' ό,τι νομίζουμε. Σε μια μελέτη σε 11 χώρες που περιλάμβανε 6.725 γυναίκες, έως και το 18% των γυναικών ηλικίας 18–34 ετών ανέφερε να αντιμετωπίζει πάντα ή συνήθως κολπική ξηρότητα. Αυτό μπορεί να επιδεινωθεί από την τάση για "σεξ για μωρό" όταν προσπαθείτε να συλλάβετε. Ορισμένα από τα πιο κοινώς διαθέσιμα λιπαντικά μπορεί να είναι τοξικά για το σπέρμα, όπως ακόμα και το σάλιο - οπότε βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε ένα λιπαντικό που είναι φιλικό για το σπέρμα. Για να μείνετε έγκυος, χρειάζεται σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις τις ημέρες πριν ή/και την ημέρα της ωορρηξίας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί έχοντας σεξουαλική επαφή κάθε δύο μέρες, αλλά πολλά ζευγάρια το βρίσκουν αυτό ανεπιθύμητο. Συνεπώς, το να βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε πότε έχετε ωορρηξία και να έχετε σεξουαλική επαφή σε αυτό το χρονικό διάστημα θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητές σας για φυσική σύλληψη.

Τι μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα στους άνδρες;

Τα θέματα αυτά εμπίπτουν σε τρεις τομείς:

  • Μικρή ποσότητα ή κακή ποιότητα σπέρματος

    Εάν δεν υπάρχουν τόσα σπερματοζωάρια όσα συνήθως στην εκσπερμάτιση του άνδρα, οι πιθανότητες γονιμοποίησης ενός ωαρίου από ένα σπερματοζωάριο μειώνονται. Εάν η ποιότητα του σπέρματος είναι πτωχή, μπορεί τα σπερματοζωάρια να αδυνατούν να φθάσουν στο ωάριο και να προκαλέσουν ρήξη της μεμβράνης του ωαρίου για να γονιμοποιήσουν το ωάριο. Η παραγωγή σπέρματος μπορεί να είναι μειωμένη εάν οι όρχεις δεν διατηρούνται δροσεροί. Ο σύντροφός σας μπορεί να διασφαλίσει ότι οι όρχεις του δεν είναι πολύ ζεστοί φορώντας χαλαρά εσώρουχα. Η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματος μπορεί να αξιολογηθεί από ένα απλό τεστ που μπορείτε να κάνετε μέσω του γιατρού σας.

  • Στυτική δυσλειτουργία

    Αν ο άνδρας δεν μπορεί να πετύχει ή να διατηρήσει μία στύση, για σωματικούς ή ψυχολογικούς λόγους, θα του είναι δύσκολο να έχει σεξουαλική επαφή. Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια, οπότε επισκεφτείτε το γιατρό σας.

  • Άλλες αιτίες

    Λιγότερο συνηθισμένες αιτίες για ανδρικά προβλήματα γονιμότητας περιλαμβάνουν την απόφραξη του σωλήνα που οδηγεί το σπέρμα από τους όρχεις, ένα γενετικό αίτιο, ορμονικά προβλήματα ή άλλες σπανιότερες παθήσεις. Ο γιατρός σας θα μπορέσει να εντοπίσει αυτά τα προβλήματα με τεστ.

Τι μπορεί να μειώσει τη γονιμότητα;1

Τρόπος ζωής

  • Κατανάλωση αλκοόλ

    Η γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες μπορεί να επηρεαστεί από την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ. Κλινικές οδηγίες στο Ηνωμένο Βασίλειο συμβουλεύουν 1-2 μονάδες την ημέρα για τις γυναίκες και 3-4 μονάδες την ημέρα για τους άνδρες, είτε προσπαθείτε να συλλάβετε είτε όχι. Η μείωση της ποσότητας του αλκοόλ που πίνετε μπορεί να σας βοηθήσει να συλλάβετε.

  • Κάπνισμα

    Σε σύγκριση με τους μη καπνιστές, οι άνδρες που καπνίζουν μπορεί να έχουν χαμηλότερη ποσότητα σπέρματος ή/και μεγαλύτερο αριθμό μη φυσιολογικού σπέρματος. Στις γυναίκες, το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα και να πυροδοτήσει την πρώιμη εμμηνόπαυση. Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για αποβολή και πρόωρο τοκετό. Το κάπνισμα είναι πολύ κακό για την υγεία του αγέννητου βρέφους σας και θα ήταν καλύτερο να σταματήσετε το κάπνισμα προτού μείνετε έγκυος.

    Τόσο εσείς, όσο και ο σύντροφός σας, πρέπει να σταματήσετε το κάπνισμα αν προσπαθείτε να συλλάβετε.

  • Ψυχαγωγικά ναρκωτικά

    Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ψυχαγωγικών/παράνομων ναρκωτικών που χρησιμοποιούνται σήμερα και ο τρόπος που επηρεάζουν τη γονιμότητα δεν έχει μελετηθεί πλήρως. Καθώς πολλά ναρκωτικά μπορεί να έχουν σοβαρές επιδράσεις σε ένα αναπτυσσόμενο έμβρυο, θα πρέπει να σταματήσετε να χρησιμοποιείτε οποιαδήποτε ψυχαγωγικά/παράνομα ναρκωτικά όταν προσπαθείτε να συλλάβετε.

Βάρος

Το να είστε λιποβαρής ή υπέρβαρη μπορεί να μεταβάλει τον έμμηνο κύκλο σας και να μειώσει τις πιθανότητές σας για σύλληψη. Οι υπέρβαροι άνδρες μπορεί να έχουν χαμηλότερη ποσότητα και πτωχή ποιότητα σπέρματος. Επισκεφθείτε το γιατρό ή το νοσοκόμο σας για να μάθετε το ιδανικό βάρος για σας και για πρακτικές συμβουλές για αύξηση ή απώλεια βάρους εάν είναι αναγκαίο.

Φάρμακα

Εάν εσείς, ή ο σύντροφός σας, παίρνετε οποιαδήποτε φάρμακα, επιβεβαιώστε με τον γιατρό σας ότι δε θα μειώσουν τη γονιμότητά σας. Μπορεί να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.

Ηλικία

Έχετε γεννηθεί με ένα συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων για όλη σας τη ζωή και ο αριθμός αυτός μειώνεται σταδιακά με την ηλικία. Μετά τα 38-40 χρόνια ο ρυθμός απώλειας είναι πολύ γρηγορότερος και η ποιότητα των ωαρίων επίσης μειώνεται. Εάν είστε άνω των 35 ετών, είναι καλή ιδέα να επισκεφθείτε το γιατρό σας μετά από περίπου έξι μήνες προσπάθειας και, αν είστε άνω των 40 ετών, ρωτήστε το γιατρό σας για συμβουλές όταν αρχίσετε να προσπαθείτε να συλλάβετε. Λιγότερα πράγματα είναι γνωστά για την γονιμότητα στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά πιστεύεται ότι μειώνεται περίπου στην ηλικία των 40 ετών επίσης.

Ανεξήγητη στειρότητα

Ορισμένες φορές όλες οι κλινικές εξετάσεις θα αναφέρονται φυσιολογικές, αλλά μετά από χρόνια προσπάθειας δεν μένετε έγκυος. Αυτό μπορεί να προκαλεί άγχος και εκνευρισμό, επειδή δεν υπάρχει κάτι στο οποίο να εστιάσετε, ώστε να το διορθώσετε ή να το αντιμετωπίσετε. Εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο των ζευγαριών με ανεξήγητη στειρότητα θα επιτύχει τη σύλληψη με φυσικό τρόπο εντός τριών ετών χωρίς παρέμβαση2.

Τι είναι η υπογονιμότητα και η στειρότητα;

Η πλειοψηφία των ζευγαριών που προσπαθούσαν να συλλάβουν για περισσότερο από δύο χρόνια χωρίς επιτυχία έχουν τεχνικά "υπογονιμότητα". Αν και η ωορρηξία και η παραγωγή σπέρματος μπορεί να συμβαίνουν, μπορεί να έχουν δυσκολία σύλληψης λόγω ορμονικών προβλημάτων ή σωματικών δυσκολιών του αναπαραγωγικού συστήματος. Πολλά προβλήματα γονιμότητας μπορούν να αντιμετωπιστούν, οπότε εάν ανησυχείτε, επισκεφθείτε το γιατρό σας. Πλήρης στειρότητα – όπου η γυναίκα δεν έχει καθόλου ωορρηξία ή η εκσπερμάτιση του άνδρα δεν περιέχει σπέρμα – είναι σπάνια, μια μελέτη υποδεικνύει περίπου το 9% του πληθυσμού3.

Τα προβλήματα γονιμότητας οφείλονται περίπου κατά το ένα τρίτο σε πρόβλημα σχετικό με τη γυναίκα, κατά το ένα τρίτο σε πρόβλημα σχετικό με τον άνδρα, και στο ένα τρίτο των περιπτώσεων οφείλονται σε θέμα συμβατότητας ή σε συνδυασμένο πρόβλημα4.

Εάν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος για ένα χρόνο χωρίς επιτυχία και είστε κάτω των 35 ετών, συνιστούμε να συζητήσετε με το γιατρό σας για περαιτέρω συμβουλές. Εάν έχετε ηλικία άνω των 35 ετών, θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια μετά από 6 μήνες προσπάθειας, και αμέσως εάν είστε άνω των 40 ετών.

  • 1 Leiblum SR, et al. Κολπική ξηρότητα: μια σύγκριση επιπολασμού και παρεμβάσεων σε 11 χώρες. J Sex Med. (2009) 6: 2425–2433.
  • 2 NICE Clinical Guidline 62 (2008)
  • 3 Boivin J., et al. International estimates of infertility prevalence and treatment-seeking: potential need and demand for infertility medical care Human Reproduction (2007) 22: 1506-12
  • 4 www.hfea.gov.uk